منظور از حركت درماني، استفاده از حركت جهت اهداف درماني است. به بيان ديگر منظور از حركت درماني استفاده از نرمشهاي ورزشي جهت بهبود وضع تعادل بدن و هماهنگ نمودن حركات بدن مي باشد.

اهداف حركت درماني:

براي حركت درماني مي توان دو دسته اهداف در نظر گرفت: يكي اهداف كلي يا دراز مدت و ديگر اهداف جزئي يا كوتاه مدت.

اهداف كلي حركت درماني عبارت است از:

۱- پيشگيري از بروز اختلالات و بيماريهاي جسماني همانند آرتروز.

۲- درمان بعضي از ضايعات و بيماريها همانند كمر درد.

۳- جلوگيري از پيشرفت ضايعه مثل جلوگيري از لاغري يا آتروفي عضلات متعاقب ضايعات عصبي و عضلاني.

اهداف جزئي يا كوتاه مدت حركت درماني هم شامل موارد زير است:

۱- به دست آوردن دامنه حركتي مفاصل.

۲- به دست آوردن انعطاف پذيري مطلوب در بافتها.

۳- جلوگيري از ايجاد تغيير شكل در مفاصل و عضلات.

۴- تقويت عضلات و بافتها.

۵- كاهش تورم و التهاب بافتها.

۶- كنترل درد فرد.

بطور خلاصه هدف كلي از حركت درماني حفظ و به دست آوردن تواناييهاي عملي فرد است، يعني فرد بتواند تمام كارها و فعاليتهاي روزمره را بدون مشكل و مسئله خاصي انجام دهد. همينطور فرد بتواند هر چه سريعتر و زودتر متعاقب ضايعه يا بيماري به ورزش يا فعاليتهاي زندگي برگردد.


◄نكات مورد توجه در حركت درماني

۱- براي به دست آوردن نتايج و تأثيرات سودمند حركت درماني، بايد افراد آگاهي و شناخت كافي از ساختمان و آناتومي بدن داشته باشند. همينطور داشتن آگاهي در زمينه فيزيولوژي و بيومكانيك لازم و ضروري است. اگر چه در بعضي از موارد دانستن پاتولوژي بيماريها هم نياز است.

۲- نحوه اجراي صحيح حركت درماني فوق العاده اهميت دارد. به همان اندازه كه اجراي صحيح حركت درماني مي تواند نتايج و تأثيرات مثتبي بر روي بيماريها و اختلالات داشته باشد، به همان اندازه هم امكان دارد كه جراي غلط حركت درماني موجب بروز تأثيرات منفي براي بيمار شود.

۳- انجام حركت درماني بايد در حد توانايي و قدرت فرد باشد. از انجام حركاتي كه موجب تشديد درد و ناراحتي بيمار مي شود بايد به شدت خودداري نمود. اگر فردي متعاقب انجام نرمشهاي حركت درماني احساس درد يا ناراحتي نمود، بايد تعداد حركات را كاهش داد و يا حتي نوع نرمش را تغيير داد.

۴- نكته ديگري كه بايد كليه افراد بدان توجه نمايند اين است كه براي دست يافتن به نتايج حركت درماني،‌نبايد عجله و شتاب داشت. به بيان ديگر برنامه حركت درماني بر اساس توانايي بيمار طرح ريزي مي شود. اگر بيمار قدرت و توانايي مناسبي داشته باشد، پيشرفت او هم قابل توجه است، ولي اگر توانايي و قدرت بيمار محدود و اندك بود، به همان نسبت هم پيشرفت بيمار آهسته خواهد بود.

۵- در مورد كاربرد حركت درماني در مواقعي كه التهاب و تورم در مفاصل يا نواحي ديگر وجود دارد، بايد با احتياط و مراقبت باشد، زيرا امكان افزايش تورم و التهاب مفصل متعاقب حركت درماني وجود دارد. در اكثر مواقع بهتر است در صورت وجود تورم و التهاب در مفصل تنها از نرمشهاي ايستا يا انقباض ايزومتريك استفاده نمود.

۶- تأثيرات و نتايج حركت درماني محدود و در اختلالات و بيماريهاي خاصي كاربرد دارد.

۷- عده اي اعتقاد دارند كه نتايج و تأثيرات انجام حركت درماني كه به مدت كم و در فواصل متعدد ( روزي چند بار ) انجام گيرد بيشتر از حركت درماني است كه به مدت زياد و با فواصل زياد انجام گيرد. منظور اين مي باشد كه حركت درماني را با تعداد كم و روزي چند بار انجام داد تا اينكه فرد حركات درماني را با تعداد زياد و به ندرت انجام دهد.

۸- حركت درماني را بايد حتي الامكان بدون استفاده از وسيله خاصي انجام داد. البته در بعضي مواقع جهت كمك و تسهيل انجام حركات درماني نياز به وسايل كمكي مي باشد. استفاده از عصا، قرقره، وزنه يا فنر، دوچرخه ثابت و ابزار ديگر از جمله وسايل كمكي است كه امكان دارد براي انجام حركت درماني مورد نياز باشد.


از ميان ورزشها و نرمشهاي پيشنهادي در مورد بيماران كمردردي، دو روش يا دو برنامه تمريني بيشتر مورد توجه است. اين دو روش يا برنامه يكي تمرينات يا ورزشهاي ويليامز است و ديگر نرمشها يا ورزشهاي طبي مكنزي


◄الف) ورزشهاي ويليامز:

ويليامز اعتقاد دارد كه علت عمده بروز كمر درد، بر هم خوردن انحناي طبيعي ستون فقرات است. به بيان ديگر وي اعتقاد دارد كه در اثر علل و عوامل مختلفي از جمله ضعف عضلات جداره شكم، ميزان انحنا يا قوس ناحيه كمر افزايش پيدا مي كند و همين عامل موجب بروز درد كمر ميشود.

همينطور ويليامز اعتقاد دارد كه در اثر ضعف عضلات سريني يا عدم انعطاف پذيري در عضلات اطراف لگن و ران به ويژه عضلات پشت ران ( عضلات همسترينگ ) شخص در هنگام فعاليت يا كار از الگوي صحيح استفاده نمي كند و همين عامل موجب مختل شدن حركات مفاصل بين لگن و ناحيه كمر مي شود و در نتيجه باعث بروز درد كمر مي شود. بنابراين ويليامز براي كاهش انحنا يا قوس كمر ( لوردوز )، تقويت عضلات ناحيه شكم و ايجاد انعطاف پذيري در عضلات اطراف لگن و باسن، ورزشها يا حركات درماني ويژه اي طرح نمود كه همانطور كه اشاره شد، اصطلاحاً به آن ورزشها يا نرمشهاي ( ويليامز ) مي گويند.

◄تشريح ورزشهاي ويليامز: 

حركت اول: فرد در حالي كه به حالت راحت دراز كشيده و زانوهايش خم است، سعي مي كند ضمن منقبض كردن عضلات شكم، لگن خود را كمي بلند نماید
هدف از انجام ورزش اول ويليامز، تقويت عضلات باسن و كاهش انحنا يا لوردوز كمر است.

◄حركت دوم : فرد در حالي كه خوابيده و زانوهايش كمي خم است، سعي مي كند با دستهاي كشيده به حالت نشسته در آيد.

هدف از انجام ورزش دوم ويليامز ، تقويت عضلات شكم و كاهش انحنا يا لوردوز كمر است

◄حركت سوم : فرد در حالت خوابيده، سعي مي كند زانوهاي خود را تا آنجا كه مي تواند به طرف سينه حركت دهد
هدف از انجام ورزش سوم ويليامز، ايجاد كشش و انعطاف پذيري در عضلات و عناصر اطراف ستون فقرات است.

◄حركت چهارم: فرد در حالي كه نشسته است، سعي مي كند به طور ملايم مطابق تصوير دستهايش را به مچ پا برساند
هدف از انجام ورزش چهارم ويليامز، ايجاد كشش و انعطاف پذيري در عضلات پشت ران ( عضلات همسترينگ) است .

◄حركت پنجم : فرد در حالي كه در حالت استارت دو ميداني قرار گرفته است، سعي مي كند با متمايل شدن به سمت جلو بر روي پاي عقب خود فشار وارد كند.
در مرحله بعد ضمن عوض كردن پاها، همين حركت را براي پاي ديگر انجام مي دهد.
هدف از انجام ورزش پنجم ويليامز، كاهش انحنا يا قوس كمر است.

◄حركت ششم : فرد در حالي كه كنار ديوار ايستاده است، سعي مي كند بنشيند. در ضمن ممكن است اين تمرين را با استفاده از يك صندلي انجام داد، يعني فرد در كنار صندلي قرار ميگيرد و به جاي اينكه بر روي زمين بنشيند، بر روي صندلي مي نشيند. هدف از انجام ورزش ششم ويليامز، تقويت عضله چهارسر راني است. همينطور در اين تمرين عضلات سريني تقويت مي شوند